Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

Bij Lukas houdt Jezus zijn eerste toespraak ‘op een vlak terrein’. Hiermee wijkt de evangelist nadrukkelijk af van zijn collega Matteus. Daar immers houdt Jezus zijn eerste toespraak op een berg: de beroemde Bergrede. Matteus wilde daarmee naar Mozes verwijzen. Ook Mozes had immers eerst de berg beklommen om vandaar Gods woord aan de mensen te verkondigen.

Maar volgens mij beoogt Lukas met zijn ‘Veldrede’ precies hetzelfde. Onze aandacht wordt getrokken door de aanhef van zijn verhaal. Hij schrijft: ‘Jezus daalde van de berg af.’ Vervolgens blijft Jezus op een vlak terrein staan en spreekt daar zijn leerlingen en een grote menigte mensen toe. ‘Jezus daalde de berg af.’ Net als Mozes destijds. En juist zoals Mozes komt Jezus van die berg af met woorden van God die Hij aan de mensen gaat verkondigen. Als we in het evangelie van Lukas een stukje teruglezen, zien we dat Jezus die berg was opgegaan om te bidden. We mogen dus veronderstellen dat Hij in dat gebed Gods Woord had ontvangen. Met die woorden zal Hij straks naar de mensen afdalen. Voordat Hij dat doet, kiest Hij eerst – daar boven op die berg van gebed – twaalf leerlingen uit aan wie Hij de naam apostel geeft. Ze worden door Lukas allen met name genoemd. Vervolgens daalt Jezus – zoals we vandaag in de lezing horen – met die twaalf de berg af, en verkondigt de mensen de woorden die Hij boven op de berg in zijn gebed van God gekregen heeft.

Net als Mozes dus. Wanneer wij naar de afbeelding van Mozes kijken, worden wij uitgenodigd daarin een voorafbeelding van Jezus te zien. De kunstenaar heeft het tafereel in twee helften verdeeld. Boven zien we wat zich bij God afspeelt. Onder het domein van de mensen.

Tegen de diepblauwe achtergrond van de hemel ontvangt Mozes uit de hand van God twee stenen tafelen. Mozes is herkenbaar aan de hoornachtige vergroeiingen op zijn hoofd. (Het zijn verbasteringen van de stralengloed die van hem afkwam). Op de twee tafelen heeft God eigenhandig zijn Wet, zijn Tora geschreven: aanwijzingen voor een gelukkig, menswaardig bestaan. Gods rechterhand rust teder op de tafelen. Hij heeft er zijn hart in uitgedrukt. De groene boom op de achtergrond benadrukt nog eens dat de mensen en de wereld zullen bloeien, als ze naar deze woorden leven. Zo staat het in Psalm 1: ‘Hij is als een boom, geworteld aan stromend water, die elk seizoen zijn vrucht draagt. Nooit zullen zijn bladeren verdorren.’

Beneden op de voorgrond zien we de mensen voor wie Gods Woord bestemd is. Straks zal Mozes met die stenen tafelen naar hen afdalen om ze Gods woorden over te brengen. En dat zal nodig blijken, want intussen zoeken de mensen hun heil heel ergens anders. Omdat Mozes zo lang weg blijft, gaan ze beraadslagen waar ze hun houvast moeten zoeken. Niet op de afbeelding zichtbaar, maar uit het vervolg van dat verhaal weten wij dat zij straks het gouden kalf zullen aanbidden: geld en vruchtbaarheid dus. Economische waarden. Die voor het hoogste, voor God woorden aangezien. Deze mensen hebben Gods Woord hard nodig. Het wordt tijd dat Mozes afdaalt.

Precies dat gegeven moet Lukas voor ogen hebben gestaan, toen hij over Jezus schreef dat Hij met Gods woord naar de mensen afdaalde. Zo gezien is dit verhaal zelfs een verwijzing naar het mysterie van de menswording. Hoe Hij vanuit de hemel bij God naar de aarde is afgedaald, en mens is geworden om ons de weg te wijzen naar onze werkelijke bestemming, naar het geluk.

Hoe zegt de evangelist Johannes dat ook alweer? ‘In het begin was het Woord. En het Woord was tot God. En het Woord was God. En dit was in het begin tot God. Het woord is mens geworden. En het heeft onder ons gewoond.’

Ik vraag me af, wanneer en in welke vormen Gods Woord tot mij is afgedaald.

[15e eeuw, ivoorsnijwerk; Frankrijk, Parijs, Musée de Cluny; Dries van den Akker s.j. / 2009.12.03]

Verwijzingen
Lukas 06,17: Jaar C 06e zo
Door het jaar 23e week di
*
Exodus 31,18: -
Feest 04 sep 1300 v.Chr.: Mozes-Profeet