× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Uitzending leerlingen (1012)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

De kunstenaar heeft zijn beeldvlak in precies twee gelijke delen verdeeld. De rechterhelft wordt in beslag genomen door Jezus alleen, de linker door de opeengedrongen groep van elf apostelen. In de voorste leerling herkennen wij Petrus aan zijn witgrijze haren en baard. Achter hem zijn broer Andreas? Petrus heeft zijn beide handen naar Jezus uitgestoken; een gebaar dat ontvangen uitdrukt; of verlangen. De leerling achter hem heeft de rechterhand geheven: dat kan zowel duiden op afstand als aanbidding. De leerling daar weer achter lijkt zich aan te sluiten bij Petrus. Net als Jezus gaan alle leerlingen op blote voeten, en dragen zij een zilvergrijswit onderkleed. De kleur van de bovenkleden is bij ieder anders.

Tegenover de leerlingen staat Jezus, herkenbaar aan de kruisnimbus rond zijn hoofd. In zijn linkerhand heeft hij een boek: verwijzing naar het woord van het evangelie dat Hij zijn leerlingen toevertrouwt. Dat wordt benadrukt in het gebaar van zijn rechterhand met de twee omhoog gestoken vingers. Het duidt zowel zegen als leraarschap aan. Opvallend is de opwaaiende slip van Jezus’ mantel. Temeer, omdat die windvlaag niet zichtbaar wordt bij de kleding van de leerlingen. Zou de kunstenaar hiermee het waaien van de Geest aanduiden dat straks van Jezus op de leerlingen zal overgaan?

Het gehele tafereel is geplaatst tegen een hemelse gouden achtergrond. De hemel boven en de aarde beneden zijn zeer schematisch aangeduid, respectievelijk met een grijsblauwe en donkergroene balk.

Met Matteus’ verhaal in onze gedachten verbazen wij ons erover wat er allemaal niet is afgebeeld. De tekst zegt uitdrukkelijk dat dit alles zich afspeelt op een berg. Daar is op de afbeelding niets van te zien. Opmerkelijk, want Matteus roept met die berg herinneringen op aan bergen die al eerder in Jezus’ leven een wezenlijke rol speelden. We denken aan de Olijfberg, vanwaar Hij huilde over Jeruzalem (24,3), en die Hij even tevoren triomfantelijk als koning op een ezel had bestegen (21,1). We moeten ook terugdenken aan de berg van de verheerlijking (17,1-8). Is hier, bij Jezus’ definitieve afscheid, niet iets aan de hand dat dicht bij de verheerlijking aansluit? In het kader van Matteus’ evangelie denken we natuurlijk aan de berg van de Bergrede, waar Jezus als een tweede Mozes zijn leer uiteenzette (5-7). En met name denken we terug aan het begin van Jezus’ openbaar leven, toen hij in de woestijn door de duivel op een hoge berg werd geplaatst, vanwaar hij Hem alle koninkrijken van de wereld toonde in hun heerlijkheid. De duivel had gezegd: “Dat alles zal ik U geven, als U in aanbidding voor mij neervalt.” Daar was Jezus niet op in gegaan. Hier – aan het slot van zijn evangelie – vertelt Matteus datzelfde verhaal, maar nu – om zo te zeggen – in spiegelbeeld. Hij gebruikt dezelfde woorden en begrippen. Hier horen we dat de koninkrijken van de wereld met hun heerlijkheid inderdaad aan Jezus gegeven zijn, niet door de duivel, maar door God, zijn Vader. Daarop duidt de passieve werkwoordsvorm: ‘Mij is alle macht gegeven’; Matteus gebruikt vaker de passieve vorm om Gods werkzaamheid aan te duiden. Wat de duivel destijds op de berg aan Jezus voorstelde – dat Hij voor hem in aanbidding op de knieën zou neervallen – doen nu op deze berg de leerlingen voor Jezus: ‘Zij wierpen zich in aanbidding neer.’ Matteus gebruikt hetzelfde woord ‘op de knieën neervallen’. Er zit nog een spiegelelement in dit verhaal. Aan het begin van zijn openbaar leven liet Jezus zich door Johannes dopen in de Jordaan. Nu draagt Hij zijn leerlingen op alle volkeren te dopen in de Naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.

Onze kunstenaar verwijst in het geheel niet naar die spiegelelementen. Het meest opvallend is wel dat hij de leerlingen niet afbeeldt op hun knieën in aanbidding, maar staande. En toch geeft hij daarmee de tekst goed weer. Matteus schrijft immers dat ‘sommigen twijfelden’. Hij gebruikt daar het Griekse woord ‘distazzoo’; letterlijk betekent dat ‘op een afstand blijven staan’. Ons woord ‘distantie’ is er van afgeleid. Dat is wat we op de afbeelding zien: ze nemen distantie in acht. Ze kunnen nog niet geloven wat ze zien. Te oordelen naar hun oogopslag heeft het er alle schijn van dat niet sommigen, maar allen twijfelden. Ik meen dat het Grieks die uitleg ook toelaat. De leerlingen zijn afgebeeld op het moment dat Jezus’ woorden nog tot hen moeten doordringen. Dat zagen we ook al uit het feit dat Jezus’ mantel al wel opwaaide, maar die van de leerlingen nog niet. We kunnen het ook afleiden uit het feit dat Jezus is afgebeeld met gesloten mond. Dit is het moment waarop Hij van Matteus het laatste woord mag spreken. Ik schaar mij bij de leerlingen om ze te horen en ze tot mij te laten doordringen: “Zie, Ik ben met je alle dagen, tot aan de voleinding van de wereld.”

[1007/12, boekverluchting, Pericopenboek van Heinrich II; Duitsland, München, Bayerische Staatsbibliothek.
Dries van den Akker s.j./2009.02.23]

Verwijzingen
Matteus 28,16-20: Jaar A Hemelvaart; Jaar B Drievuldigheidszondag
Markus 16,15-20: Jaar B Hemelvaart
Feest 7 nov 0739 Willibrord-Utrecht

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 19 jun 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties