× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Barmhartige Samaritaan (2000)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

De kunstenaar plaatst het verhaal van de Barmhartige Samaritaan in zijn eigen omgeving. We bevinden ons in de Midden-Amerikaanse staat Nicaragua. Links en rechts rijst weelderige planten- en bomengroei als muren omhoog. In het midden is het zicht vrij op een stadje in de verte, tegen de achtergrond van een berg.

De hoge horizon verdeelt het schilderij in twee gedeelten: het bovenste kwart wordt gevormd door de blauwe hemel; zelfs de wolken zijn blauwig. De overige driekwart geeft zicht op het land. Dit gedeelte is weer opgebouwd uit drie lagen. De onderste laag wordt gevormd door het tafereel met links de barmhartige man die het slachtoffer helpt, en rechts het ezeltje. Op de middelste laag ontwaren we drie wandelaars die blijkbaar op weg zijn naar het stadje in de verte. Voorop, in een lang rood gewaad, een man met baard en staf. Daarachter een vrouw, met blauwe jurk en witte sluier. De rij wordt gesloten door een man in het zwart die omkijkt. De bovenste laag wordt gevormd door het stadje waar een wit kerkje bekroond met een wit kruis duidelijk de blikvanger is. De drie lagen worden doorsneden en met elkaar verbonden door een weg die door het landschap slingert.

De drie in de verte moeten het slachtoffer gepasseerd zijn. Ze hebben zich er niets van aangetrokken en zijn doorgelopen. Geheel in overeenstemming met het verhaal van Lukas. We mogen dan ook aannemen dat ze op weg zijn naar het kerkje… Maar een aanvulling op het verhaal is die vrouw. Daar wordt niets over verteld. Die heeft de kunstenaar toegevoegd. Waarom? Wil hij suggereren dat de vrouwen niets beter waren dan de mannen? Of hoort die vrouw bij de man vóór haar, en loopt ze eerbiedig enkele passen achter hem? In dat geval moet ze nog meer benadrukken hoe belangrijk die voorste man is. Alsof de eerbiedwaardigheid van zijn lange gewaad, zijn baard en zijn staf nog niet voldoende voor zichzelf spreekt. De achterste man in het zwart is ongetwijfeld de leviet, een tempeldienaar. Hier lijkt hij op een geestelijke. De kunstenaar voegt een dramatisch element toe aan het verhaal: de geestelijke kijkt nog even om… Heeft hij wroeging?

Op de voorgrond wordt het slachtoffer enigszins ondersteund door de behulpzame man. De gewonde is behoorlijk toegetakeld. Over bovenlijf en benen heeft hij littekens van messteken, waar bloed uitloopt. Zijn groenige pantalon moet elegant geweest zijn. Nu bestaat ze uit louter rafels. Het hemd is hem blijkbaar van het lijf gerukt; kennelijk kostbaar genoeg om het te roven. De ogen van de man rollen weg omhoog en duiden erop dat hij min of meer buiten bewustzijn is. De barmhartige man is gekleed in elegant strak zittende kleding: een rood hemd en blauwe jeans. Hij heeft een snorretje, bakkenbaarden en een verzorgd kapsel: duidelijk iemand die veel aandacht besteedt aan zijn uiterlijk. Iets té veel aandacht bijna. Niet iemand van wie je zou verwachten dat hij zich veel van anderen aantrekt. Of laat ik me nu te veel leiden door het verhaal, en door mijn beeld van dergelijke types? Hij heeft een koffertje met accessoires bij zich. Duidt ook dat niet op ijdelheid? Maar nu gebruikt hij de spulletjes om deze man in nood te helpen. Het ezeltje staat terzijde geduldig, ja nieuwsgierig met opgestoken oren toe te zien. Het heeft nóg een tas op zijn rug.

Jezus vertelt dit verhaal om uit te leggen wie mijn naaste is. De vragensteller ging ervan uit dat hijzelf kon bepalen wie hij nog tot zijn naasten kon rekenen. Ooit houdt het op. Je kunt immers niet de hele mensheid op je nek nemen. Maar Jezus draait het perspectief om. Denk je eens in op de plaats van het slachtoffer. Dat jij niet degene bent die in de omstandigheid is om te helpen, maar geholpen moet wórden. De sjieke pantalon van het slachtoffer laat nog zien dat het slachtoffer een welgestelde man was. Maar nu volkomen overgeleverd aan de barmhartigheid van anderen. Stel je voor dat jij in die omstandigheden zou raken? Wie is dan je naaste…? En wie is – gemeten met die maat – de meest godsdienstige persoon? Wat was ook alweer het belangrijkste? God beminnen en je naaste: en die zijn aan elkaar gelijk.

Ik laat mijn blik nog eens gaan over de afgebeelde personen, en vraag mij af in hoeverre ik op elk van hen lijk.

[Ca 2000, Arellano, schilderij, Nicaragua; Dries van den Akker s.j./2010.06.20]

Verwijzingen
Lukas 10,25-37: Jaar C door het jaar 15e zo
Door het jaar 27e week ma

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties