× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
De Onrechtvaardige Rentmeester (1500)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

De kunstenaar toont ons het gesprek dat plaatsvindt tussen de rijke man en zijn rentmeester. De rijke man zit recht vóór mij, met zijn gezicht naar mij toe, maar hij kijkt enigszins naar opzij in de richting van zijn rentmeester. Hij draagt een kroon. Hij is gezeten op een troon die zo goed als midden op de afbeelding staat. Die troon staat op een verhoog zodat zijn voeten de gewone grond niet raken. De kunstenaar weet heel goed dat met die rijke man God zelf wordt bedoeld. Hij is duidelijk de centrale figuur. Rechts van hem – voor ons links – zien wij de rentmeester achter een bureau, met een aantal gouden munten erop. Op het eerste gezicht lijkt het alsof hij staat, maar bij nader inzien blijkt dat ook hij op een stoel zit. Opvallend: hij steekt boven de koning uit. Nog opvallender: het lijkt erop alsof de koning bij de rentmeester op bezoek is, terwijl het verhaal zegt dat hij zijn rentmeester bij zich liet roepen.

Er ligt een opengeslagen boekje op het bureau. De rentmeester wijst op de aantekeningen met zijn linkerhand. Dat boekje is het onderwerp van gesprek; dat mogen we ook afleiden uit het gebaar dat de koning maakt met zijn rechterhand. Misschien toevallig, maar laten we ook even op de andere hand van beide mannen letten: de hand dus die niet naar het boekje wijst. Bij de rentmeester beroert die andere hand het geld. De koning houdt hem op zijn hart. Houdt hij zijn hart vast? Of wil hij duidelijk maken dat niet het geld het belangrijkste is, maar het hart?

Ook de omgeving waarin de beide figuren geplaatst zijn, geeft te denken. Aan de kant van de koning hebben we door de deuropening zicht op de buitenwereld. Aan de kant van de rentmeester zien we wel twee ramen, maar daar doorheen zien we niets van de buitenwereld. Wil de kunstenaar suggereren dat de wereld van de rentmeester niet groter is dan de plek waar hij zich bevindt…?

Uit het verhaal weten we dat de koning van plan was zijn rentmeester te ontslaan wegens wanbeheer. Daarop roept die rentmeester de mensen bij zich die bij zijn heer in de schuld staan, en scheldt hen flinke sommen kwijt. Dat prijst de heer. Aldus het verhaal. Jezus vertelt het verhaal als gelijkenis. Eigenlijk gaat het over de dingen van God. Welke dingen? Naar mijn overtuiging wil Jezus aan zijn mensen duidelijk maken dat zij anderen namens God hun schuld moeten vergeven. Dat deden zijn gelovige tijdgenoten niet. Integendeel, die waren er alleen op bedacht om zelf ‘rein’ te blijven, zoals zij dat noemden. Met name zondaars waren onrein. En iemand die onrein was moest op afstand blijven. Met zondaars ging je niet om. Voor je het wist was je even onrein als zij zelf. Dat leidde tot onbarmhartigheid en liefdeloosheid; en dat, terwijl heel Gods Wet - naar Jezus’ overtuiging - aan de mensen was toevertrouwd om ze tot navolgers van God te maken, die liefde is, vergeeft en barmhartigheid betoont. In Jezus’ ogen was een goede dienaar van God erop bedacht om anderen hun zondeschuld te vergeven. Daarover gaat volgens mij het verhaal. Want blijkbaar had deze dienaar, de beheerder van Gods goederen, dat niet gedaan. Hij kwam pas op het idee, toen er met ontslag werd gedreigd.

In het verhaal horen we hoe de koning zegt: ‘Geef rekenschap van uw beheer.’ Uit het gebaar van de rentmeester maken we op dat hij daarmee bezig is: hij opent de boeken en geeft inzage in de kas. Alles klopt. Maar de conclusie is verrassend: de rentmeester kan niet langer in dienst blijven. Hij verkwist het bezit. Verkwisten? Als alles klopt? Nu kijken we nog eens naar de handen van de koning: de ene hand wijst naar het geld, de andere ligt op zijn hart. Alsof hij zegt dat die rentmeester meer met zijn hand over zijn hart moet strijken. Alsof de koning zegt dat dat geld in de schatkist juist het bewijs is van zijn verkwisting. Alsof hij zegt: ‘Dat geld hoort immers niet hier op tafel, maar bij de mensen die bij mij in de schuld staan!’

Ik kijk naar de afbeelding en vraag mij af in hoeverre ik in de schuld sta bij deze koning; en wat het met mij doet als ik hoor dat die schuld mij dient te worden kwijtgescholden. En als ik mij zie als rentmeester…?

[± 1500, houtsnede; Nederland, Utrecht, Catherijneconvent. Dries van den Akker s.j. /2010.08.31]

Verwijzingen
Lukas 16,01-08: Jaar C door het jaar 25e zo
Door het jaar 31e week vr

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties