Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

Van Scorel bouwt zijn afbeelding prachtig op. Er loopt een duidelijke diagonaal van de linker bovenhoek naar de rechter benedenhoek. Daarmee verdeelt hij zijn schilderij in twee driehoeken. De linker driehoek wordt gevuld met wat zich op de voorgrond afspeelt: Jezus’ tocht op een ezeltje richting Jeruzalem, temidden van een groep mensen in contrastrijke kleren en kleuren. Op de rechter driehoek in verblekende tinten: onder een vagelijk aangegeven lucht de contouren van de stad Jeruzalem, herkenbaar aan de vierkante vestingvorm en aan de koepel van de tempel.

Het eerste dat opvalt: Jezus daalt op het ezeltje de berg af naar beneden. Diep in het verre dal ligt Jeruzalem. In werkelijkheid echter ligt Jeruzalem, en zeker de tempel, op een berg, de berg Sion. Dat moet de schilder toch geweten hebben!? De bijbel spreekt erover op talloze plaatsen. Of moeten we hierin een toespeling zien op Jezus’ menswording: dat Hij uit de hemel is neergedaald om temidden van ons als mens te wonen? Of is het ‘slechts’ een aanduiding van Jezus’ nederigheid?

Achter Jezus, hoger op de helling, lopen zijn leerlingen. Op de voorgrond Petrus met zijn grijze krullen. We menen in het midden ook het jonge gezicht van Johannes te ontwaren. We zien slechts tien leerlingen…? De allerlaatste heeft als enige een muts op: Judas die hen zal verraden?

Op de voorgrond met het gezicht van ons af, maar naar Jezus toegewend: naar de opgestoken haren te oordelen een vrouw in opvallend rood gewaad: Maria Magdalena? Zij heeft de ezel bij de teugel. Een andere vrouw legt een kleed voor de voeten van Jezus’ ezeltje, en kijkt vanuit haar gebogen houding eerbiedig naar Jezus op. De anderen, mannen en kinderen, hebben takken van de bomen getrokken om daarmee Jezus een welkom toe te zwaaien.

Diep in het dal ontwaren we in het veld nog veel meer mensen, schimmig aangeduid: wat ze doen is niet duidelijk te onderscheiden. Naar hen is Jezus onderweg.

Prachtig is de spanning die de schilder oproept door in de verte de stad Jeruzalem te schilderen. Op het platte vlak van de afbeelding bevindt Jezus’ gezicht zich op dezelfde hoogte als de stad! Het heeft er alle schijn van dat Hij zijn ogen op haar gevestigd houdt. Daarheen is hij onderweg. Daar zal Hij zijn koningschap beginnen, zoals dat door de profeten in hun visioenen herhaaldelijk is bezongen: dat God koning zou zijn in Jeruzalem. Maar wát voor een koningschap. Deze koning zal zijn koningschap slechts kunnen bereiken via lijden en sterven.

Wordt dat niet aangeduid door de paarse kleur van Jezus’ gewaad? Hij is de enige die deze kleur draagt. Bovendien heeft de schilder Jezus een palmtak in de hand gegeven. Niet een tak zoals de omstanders bij zich hebben. Het is een palmtak waarmee op andere afbeeldingen martelaren worden afgebeeld. De martelaarspalm van de overwinning.

Jezus en zijn leerlingen bevinden zich onder de bomen. Toespeling op het Oudtestamentische beeld van de rechtvaardige? Zitten onder de vijgenboom is een zinnebeeld voor bezig-zijn met de Wet, de Wil van God.

Sta ik ergens op de afbeelding?

[1526/27, Jan van Scorel, schilderij; Nederland, Utrecht, Centraal Museum. Dries van den Akker s.j. / 2009.01.03]

Verwijzingen
Matteus 21,01-09: Jaar A Palmzondag
Markus 11,01-10: Jaar B Palmzondag
Lukas 19,28-38: Jaar C Palmzondag