× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
De overspelige vrouw (993)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

De kunstenaar heeft de weergave van het verhaal zorgvuldig gecomponeerd. De rechterhelft van zijn afbeelding wordt bijna geheel in beslag genomen door een gebouwtje dat wel de tempel moet voorstellen. Aan de binnenkant van de tempel zien we vier mannetjes (de achterste nauwelijks zichtbaar) naar rechts weglopen. ‘Seniores’ staat er bij geschreven: ‘oudsten’. Zij waren volgens het verhaal degenen die het eerste afdropen, toen Jezus zei: “Wie zonder zonde is mag de eerste steen werpen.”

Voor de ingang van de tempel staat de overspelige vrouw, herkenbaar aan haar lange los afhangende haren. Zij is gekleed in een lang wit gewaad met rode biezen. Zij staat precies in het midden van de afbeelding, geheel in overeenstemming met het verhaal. Links van de tempel zien we Jezus op een zetel, een leerstoel. Hij is gekleed als een koninklijke gezagdrager: een purperen bovenkleed over een smetteloos wit ondergewaad. Hij heeft een boek in de linkerhand: het evangelie. Hij buigt zich naar rechts (voor ons naar links) waar Hij met zijn vinger op de grond schrijft. Helemaal links de apostel Petrus, herkenbaar aan zijn rondgeschoren grijswitte haar. Achter hem een glimp van een andere apostel.

Door deze opstelling creëert de kunstenaar een tegenstelling tussen de tempel rechts, waar de oudsten thuishoren, en Jezus op zijn zetel met de leerlingen links. Jezus valt niet onder de tempel. De vrouw bevindt zich in het overgangsgebied. Zij staat nog wel onder de boog van de ingang, maar buiten het gebouw. Zij heft haar beide handen in aanbidding, terwijl zij haar gezicht naar Jezus wendt.

Jezus schrijft met zijn rechter wijsvinger op de grond. Het verhaal vermeldt niet wat Jezus schrijft. Maar de kunstenaar meent het te weten: “Terra terram accusat” (‘aarde beschuldigt aarde’). Wat betekenen die woorden? Misschien zoiets als: ‘De pot verwijt de ketel dat die zwart ziet’? Anders gezegd: ‘Terwijl je zelf zondaar bent, stel je een andere zondaar in staat van beschuldiging?’ In dat geval zou het een uitleg zijn van de woorden die Jezus in het verhaal spreekt: “Wie zonder zonde is, mag de eerste steen werpen.” Dan is gedachtegang: je bent zelf zondaar en leeft nog; blijkbaar leef je van de vergeving. Waarom behandel je dan een ander niet, zoals jijzelf behandeld bent?

Deze uitleg is zeer wel mogelijk. Het enige dat daar tegen spreekt is het feit dat Jezus die tekst schrijft niet in de richting van de wegsluipende oudsten, maar naar zijn leerlingen toe. Aan hen houdt Hij voor: “Aarde beschuldigt aarde.” Daarmee benoemt hij de oudsten en hun houding tot ‘aarde’. Wat staat daar tegenover? We moeten denken aan de woorden die Jezus elders in het evangelie van Johannes uitspreekt: “Ik ben niet van deze wereld.” Bij Jezus gaat het anders toe. Hij is niet van de aarde, maar van de hemel. En de hemel is niet naar de aarde afgedaald om te komen beschuldigen, te veroordelen of ter dood te brengen. Zo doet de hemel niet. Nee, de hemel is barmhartig, liefdevol; de hemel vergeeft, en brengt nieuw leven waar dood en verderf was. Hoe vaak heeft Hij die woorden niet gezegd: “Ik ben niet gekomen om te oordelen, maar om te zoeken en te redden wat verloren was.” Daar zien we hier bij die overspelige vrouw een voorbeeld van. Dat is wat Jezus’ leerlingen moeten leren en in zich opnemen. We herinneren ons hoe Jezus straks over zijn leerlingen bidt: “Zij zijn wel ín de wereld, maar niet ván de wereld. Míj behoren ze toe.”

Dat zullen de leerlingen straks moeten laten zien door Jezus na te volgen; door – net als Hij – zondaars en foutenmakers niet in staat van beschuldiging stellen en te veroordelen, maar door ze te vergeven en barmhartigheid over hen uit te oefenen. Dat de leerlingen Jezus navolgen, drukt de kunstenaar uit door Petrus net als Jezus af te beelden met blote voeten, symbool van het gaan van Gods weg.

[0980/93(Egbertcodex), Dui, Trier; Dries van den Akker s.j./2010.01.24]

Verwijzingen
Johannes 08,02-11: Jaar C veertigdagentijd 05e zo
Veertigdagentijd 05e week ma

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties