× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Jezus' Hemelvaart (1516)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

mi 

De kunstenaar heeft een strikte scheiding aangebracht tussen ‘boven’ en ‘beneden’. Boven zijn nog juist Jezus’ voeten zichtbaar voordat ze door een blauw-groenige wolk aan het oog worden onttrokken. Grappig, hoe de kunstenaar één van de kraagstenen boven de afbeelding heeft vervangen door Jezus’ voeten. Jezus laat op de achterwand een vaag spoor van licht na. Beneden zien we dertien figuren. Op één na hebben ze allen hun handen gevouwen. Afgezien van Maria op de voorgrond en de figuur daarachter staan de gevouwen handen van de leerlingen in dezelfde richting als hun blikken: omhoog naar de opstijgende Jezus. Dat levert een prachtige compositie op in de vorm van een driehoek, waarvan Jezus de top is, de leerlingen de basis en hun handen en blikrichtingen de schuine zijden. De piramidale compositie wordt nog versterkt door het feit dat rechts en links een leerling geknield is afgebeeld. Het bovenbeen van de figuur in het groen uiterst links onderstreept nog eens de denkbeeldige lijnen die naar Jezus toelopen.

mi 

Half verborgen tussen Maria en de achterwand menen wij Petrus te herkennen aan zijn kale schedel. De geknielde leerling links op de voorgrond heeft zijn linkerhand op een boek. Dat betekent dat hij op zijn rechterknie knielt en dat hij met zijn linkervoet op de grond steunt. Dat geeft waarschijnlijk aan dat hij als leerling later een boek over Jezus zal schrijven, een evangelie. Van de vier evangelies staan er twee op naam van een leerling uit de kring van de Twaalf: Matteus en Johannes. Te oordelen naar het rode onderkleed van deze figuur moet hij Johannes zijn. Als Johannes het boek vasthoudt met zijn ene hand, heeft hij de andere omhoog geheven, niet zozeer in een houding van aanbidding – al lijkt dat wel zo; hij zwaait! Ten afscheid!?

De kunstenaar heeft hem tegenover Maria geplaatst. Zij bevinden zich aan weerszijden van het mysterie, zoals ze op andere afbeeldingen vaak te vinden zijn aan weerszijden van het kruis van Jezus. Nu kijken ze niet op naar de gekruisigde, maar naar de verheerlijkte Jezus. Dat wil zeggen, Maria kijkt niet omhoog naar Jezus, maar veeleer naar een onbestemd punt omhoog in de verte. Alsof de kunstenaar verwijst naar de woorden uit het Lukasevangelie: ‘Zij bewaarde al deze woorden in haar hart’ (02,19.51). We zien een biddende Maria die al leeft in de schijnbare afwezigheid van haar Zoon als mens. Zij weet: Jezus staat achter me.

lire 

En is dat niet precies wat de kunstenaar heeft afgebeeld? Wie anders zou die geheimzinnige figuur in rode mantel in het midden van de leerlingen moeten zijn? Hij is in alle opzichten een uitzonderlijk figuur. Hij is niet naar het midden omhoog gewend. Hij heeft de handen niet gevouwen in de richting van de ten hemel opstijgende Jezus. Hij kan dus niet zomaar tot de kring van de Twaalf gerekend worden. Dat zou ook niet kloppen met het aantal: hier ís Hij de twaalfde. Afgezien van Maria staan rond hem de elf overgebleven leerlingen. Judas die Jezus verraden heeft, is immers afgevallen, omdat hij een eind aan zijn leven heeft gemaakt. Zijn plaatsvervanger, Matthias, is op dit moment nog niet aangewezen. Wie is dan die twaalfde? Hij houdt de rechterhand omhoog. In een soort zegengebaar? Menen we in Hem niet Christus zelf te herkennen? Knap van de kunstenaar dat hij ons de ervaring weet te geven die ook van de leerlingen wordt verteld. Telkens als Jezus na zijn opstanding aan de leerlingen verscheen, herkenden zij Hem aanvankelijk niet, of twijfelden zij er aan of Hij het echt was. Datzelfde overkomt ons nu ook!

In het boek van de Handelingen wordt verteld dat er op het moment van Jezus’ hemelvaart twee mannen in witte gewaden verschenen die aan de leerlingen zeiden: “Mannen van Galilea, wat staan jullie naar de hemel te staren? Deze Jezus die van u is weggenomen naar de hemel, zal op dezelfde wijze weerkeren, als u Hem naar de hemel hebt zien gaan.” Die twee mannen in witte gewaden zijn hier niet afgebeeld, maar wel – althans, zo vermoed ik: de inhoud van hun woorden: dat Jezus in hun midden is teruggekeerd, als onopgemerkte aanwezigheid. Zo gezien is die geheimzinnige Jezusfiguur een uitbeelding van de woorden waarmee Matteus zijn evangelie besluit: “Zie, Ik ben met u, alle dagen tot aan de voleinding der wereld.” Als om dat te bevestigen, valt mij eens te meer op dat Hij niet omhoog kijkt, integendeel, zijn blik is naar buiten gericht, naar de wereld waar ik mij als toeschouwer bevind, naar mijn wereld! Of misschien wel ver daar aan voorbij: naar de voleinding van de wereld?

[1516, Vlaamse(?) steensculptuur altaarretabel; Frankrijk, Bretagne, Pontivy, Chapelle Notre Dame de la Houssaye.
Dries van den Akker s.j. /2009.01.14]

Verwijzingen
Lukas 24,50-53: Jaar C Hemelvaart
Handelingen 01,06-11: Jaar A+B+C Hemelvaart

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties