× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Pinksteren (16e eeuw)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

De kunstenaar had slechts een klein oppervlak tot zijn beschikking om zijn verhaal te vertellen: de achterwand van een koorbank, iets breder dan de rug van een volwassen man of vrouw. Het is dan ook erg vol op onze afbeelding. Maar daarmee volgt hij nauwkeurig de tekst van Lukas. In dat verhaal is er immers tot vier keer toe sprake van ‘vol’ of ‘vervulling’: ‘Toen de dag van Pinksteren vervuld was…’ Zo begint Lukas zijn relaas. Ik volg nu de Griekse tekst zo letterlijk mogelijk: ‘Toen de dag van Pinksteren vervuld was, waren allen daar tezamen. En er geschiedde plotseling vanuit de hemel een geluid als van een heftig gedragen waaien, en het vulde(!) het hele huis.’ Even verderop: ‘En allen werden vervuld(!) van de Heilige Geest…’ En nog iets verder: ‘Bij het geschieden van dit geluid kwam de vol(!)-tallige menigte bijeen…’ De kunstenaar voelt het verhaal dus goed aan: alles is… vol.

Hij groepeert Jezus’ leerlingen rond de persoon van Maria. Dat gebeurt vaak op Pinksterafbeeldingen, hoewel het verhaal zelf dat niet met even zoveel woorden vermeldt. Wel horen we iets vóór dit verhaal dat na Jezus’ heengaan de leerlingen verblijf hielden in de bovenzaal, en dat ze eensgezind bleven volharden in het gebed samen met de vrouwen, met Maria, de moeder van Jezus, en met zijn broers’ (Handelingen 01,13-14). De traditie is er dus altijd stilzwijgend van uit gegaan dat Maria er bij was, toen de Geest vanuit de hemel over Jezus’ leerlingen neerdaalde.

De Heilige Geest wordt hier voorgesteld als tongen van vuur. Ze komen van omhoog, vanuit de hemel op de bidders neergedaald. Straks zullen de leerlingen de gesloten deuren opengooien en met vurige tongen het evangelie verkondigen, zo zelfs dat iedere toehoorder, al komt hij van nog zo ver, hen kan verstaan in zijn eigen taal. Het is goed om te bedenken dat in het Grieks de woorden voor ‘tong’ en ‘taal’ hetzelfde zijn: ‘gloossa’. Dat woord klinkt drie keer in ons verhaal. Staat u mij toe dat met een woordspeling te laten horen. Eerst vernemen we hoe ‘taaltongen’ als van vuur voor allen zichtbaar worden; vervolgens vernemen we hoe de aanwezigen met ‘andere taaltongen’ beginnen te spreken; en tenslotte vernemen we hoe de toehoorders zeggen dat zij hen horen spreken in hun eigen ‘tongentalen’. Daarmee zullen Jezus’ leerlingen de harten van velen verwarmen en veroveren. Maar om te voorkomen dat ze dat aan eigen verdiensten zouden toeschrijven, zien we hier hoe hun dat als gave geschonken wordt: genadegave vanuit de hemel, van boven. Om die gave moet je…, mag je bidden. Dat had Jezus immers destijds tegen zijn leerlingen gezegd: “Uw Vader in de hemel zal de Heilige Geest geven aan wie erom vragen” (Lukas 11,13).

Opvallend is dat behalve de twaalf leerlingen en Maria, links en rechts van haar nog twee vrouwen zijn afgebeeld. Zijn dat de vrouwen van wie sprake is in de tekst? Maar waarom dan ook niet Jezus’ broers afgebeeld? Of moeten we in die twee vrouwen sponsors zien, adellijke dames die het kunstwerk hebben geschonken aan de kerk? Als dat zo is, mag ik misschien ook mijzelf wel ergens een plekje geven in dit tafereel. Ik vermoed zelfs dat dat de bedoeling is van de kunstenaar. Immers, wanneer ik het aantal personen tel, kom ik tot vijftien. Tel ik echter het aantal vurige tongen…? Is er één voor mij bij? Ben ook ik op de een of andere manier vol(!) van zo’n vurig geschenk uit de hemel?

[16e eeuw, houtreliëf, achterwand koorgestoelte; Frankrijk, Amiens, OLV-kathedraal. Dries van den Akker s.j. / 2009.02.21

Verwijzingen
Handelingen 02,01-12: Jaar A + B + C: Pinksteren
*
Jesaja 55,10-11: Jaar A + B + C: Paaswake: Jaar A door het jaar 15e zo
Veertigdagentijd 01e week di

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties