Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

We staan in de kerk van San Clemente te Rome. We kijken naar een helaas ernstig door de tijd aangetaste wandschildering. Duidelijk is te zien hoe Christus in het midden troont als rechter en Albeheerser (Pantokrator). Hij heeft een kruisnimbus. De lange afhangende haren hebben een scheiding in het midden. Met zijn rechterhand maakt Hij het karakteristieke gebaar dat zowel zegen als goddelijk onderricht aanduidt: de duim verbonden met de wijsvinger; de andere drie vingers omhoog gestoken: verwijzing naar het mysterie van de Drie-Eenheid, de drie goddelijke personen: Vader, Zoon en Heilige Geest. Onder zijn linkerarm heeft hij het boek des levens.

Hij wordt geflankeerd door twee engelen, herkenbaar aan hun vleugels. Rechts van hem - voor ons links – de aartsengel Michaël; links: de aartsengel Gabriël. Naast Michaël: de apostel Andreas. Hij draagt een mantel over zijn witte tuniek. In zijn linkerhand een boekrol, teken van zijn apostolische waardigheid. Met zijn rechterhand maakt hij een wijzend gebaar.

Naast Gabriël: Sint Clemens, de patroon van de kerk. Hij was na Petrus, Linus en Cletus de vierde bisschop van Rome. In die tijd sprak men nog niet van ‘paus’. Hij draagt het kazuifel van de bisschop. Net als Jezus heeft hij het boek des levens onder de linkerarm. Ook hij maakt met zijn rechterhand een wijzend gebaar.

Andreas en Clemens wijzen naar twee figuurtjes die nog juist voor de beide aartsengelen zichtbaar zijn: de heiligen Cyrillus en Methodius. Zij worden door hen aan Christus gepresenteerd als verkondigers die in hun traditie staan. Als ik het goed zie, draagt de heilige vóór Michaël een boek onder de linkerarm. Dan is hij waarschijnlijk Sint Cyrillus. Zij brachten in de 9e eeuw het evangelie naar de Slavische volken van Oost-Europa. Daartoe vertaalden zij de bijbel en de liturgische boeken in het Slavisch. Om de klanken adequaat weer te geven ontwierpen ze zelfs nieuwe lettertekens. Wij kennen die tekens nu als het cyrillische schrift, genoemd dus naar onze Slavenapostel. Het is ook om die reden dat paus Johannes Paulus II, de paus die zo heeft geijverd voor de val van het IJzeren Gordijn en de eenwording van Europa, hen uitriep tot medepatroons van Europa.

Wat doen deze beide heiligen hier in Rome, in de kerk van Sint Clemens?

Tijdens zijn prediking kwam Cyrillus ook in de Krim, landstreek aan de Zwarte Zee. Volgens de legende was ‘paus’ Clemens daarheen verbannen tijdens de christenvervolgingen in de eerste eeuw. Cyrillus had er zijn relieken aangetroffen, en ze meegenomen naar Rome. Ze werden bijgezet in de kerk van Sint Clemens. Toen Cyrillus stierf, werd ook hij in deze kerk begraven. Methodius keerde terug naar Oost-Europa om de verkondiging voort te zetten. Daar kwam hij in conflict met bisschoppen die meenden dat hij teveel in hun vijver viste. Hij trok zich terug in het Zuid-Duitse Ellwangen, en werkte verder aan de vertaling van liturgische teksten.

En Andreas? Volgens de legende verkondigde hij na Pinksteren het evangelie in Armenië en het gebied rond de Zwarte Zee… Cyrillus en Methodius hebben dus welbeschouwd zijn werk in die streken voortgezet. De waardering en dankbaarheid voor hun inspanningen ligt besloten in het gebaar van Andreas’ rechterhand.

Het is Sint Michaël die Cyrillus presenteert aan Christus. Waarom Michaël? Hij is een van de patroonheiligen van Rome. Gabriël is de patroon van de evangelieverkondigers. Hij brengt dan ook Sint Methodius voor Christus.

In de zeven gestalten die hier naast elkaar staan afgebeeld liggen bijna duizend jaar van evangelieverkondiging samengevat. Ik sta stil bij het mysterie dat elk van hen ertoe heeft bijgedragen dat de Blijde Boodschap ook mij heeft bereikt. En ik? Mag ik mij ook scharen in de reeks van verkondigers? Zal er ooit een dag zijn waarop ik met trots voor Christus wordt geleid, en zal Hij dan zijn zegen ook over mij doen neerdalen?

[ca 1000(?), wandschildering. Italië, Rome, San Clemente. Dries van den Akker s.j. / 2011.02.14]

Verwijzingen
Feest 14 feb. † resp. 869 en 885