Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

Het paneel maakt deel uit van een serie waarop de legende van Sint Lucia staat afgebeeld. Sint Lucia is herkenbaar aan haar hemels blauwe mantel, haar gevouwen handen, de stralenkrans om haar hoofd, waarbinnen een witte duif zichtbaar is: aanduiding van de Heilige Geest. Achter haar een manspersoon in dure rode kledij. Hij heeft een stafje of scepter in zijn hand: een heerser. In Lucia’s legende is sprake van een zekere Paschasius. Hij probeert haar tot geloofsafval te brengen.
Lucia zei tot haar rechter Paschasius: ‘Ik ben een maagd van God. Die zei tegen zijn leerlingen: “Als je voor koningen en rechters komt te staan, zit er dan niet over in wat je moet zeggen of antwoorden. Want eigenlijk ben jij het niet die spreekt, maar de Geest van de Vader in de hemel is het die door jou spreekt”’(Markus 13,11; vgl. Lukas 21,14-15).
Waarop Paschasius zei: ‘Het is dus de Heilige Schrift die in je is?’
Lucia antwoordde: ‘Wie kuis en rein leeft, is een tempel van de Heilige Geest.’
De kunstenaar heeft de legende goed gelezen. De duif in de stralenkrans boven Lucia’s hoofd verwijst naar de Heilige Geest, waarover gesproken wordt. Mooi: op de achtergrond zien we het silhouet van de stad Brugge met de torens van de Onze-Lieve-Vrouwekerk links en van de Sint-Salvatorkerk rechts. Maar op de voorgrond hebben we zicht op de ware tempel van de Heilige Geest: Sint Lucia die - net als Jezus - haar beulen en rechters weerstaat.
Toen zei Paschasius: ‘Nou, dan laat ik je naar de tempel van de publieke vrouwen brengen. Daar zul je je kuisheid verliezen; dan zal die Heilige Geest vanzelf wel verdwijnen.’
Lucia gaf ten antwoord: ‘Het lichaam wordt niet verontreinigd, zolang je van binnen niet instemt. Dus u kunt dan wel met geweld mij mijn reinheid afnemen, maar mijn wil kunt u daar nooit toe dwingen. Zo zal ik het tweevoudig loon van de maagdelijke reinheid ontvangen. Waar wacht u nog op? Mijn lichaam is klaar om alle vormen van pijn te verduren. Begin maar, stuk satanskind dat u bent! En bega al die gruwelijkheden aan mij, zoals u blijkbaar zo graag wilt.’
Toen liet Paschasius hoerenknechten roepen en sprak tot hen: ‘Ga erop uit en nodig iedereen uit zich aan haar lichaam te verlustigen tot ze er kapot aan gaat.’ Maar toen die boosaardige knapen Sint Lucia naar dat zondenbedrijf wilden brengen, werd de heilige maagd krachtens de Heilige Geest zo zwaar dat men haar niet van haar plaats kon krijgen. Toen beval Paschasius dat er duizend kerels bij gehaald moesten worden, en dat zij aan handen en voeten gebonden moest worden. Maar ook die speelden het niet klaar beweging in haar te krijgen. Toen liet hij naast die duizend man ook nog een paar koppels ossen voor haar spannen, maar de maagd bleef onverzettelijk. Hij liet er tovenaars bijhalen met de bedoeling dat zij met hun bezweringen haar van haar plaats zouden krijgen, maar er gebeurde niets. Toen riep Paschasius uit: ‘Wat is dat voor tovenarij dat zelfs duizend man niet in staat zijn beweging te krijgen in één maagd?’ Waarop Lucia zei: ‘Dat is geen tovenarij. Het is Gods kracht. Want weet wel: al deed u er nog eens duizend man bij: ze zouden mij niet van mijn plaats krijgen.’

Het is dit tafereel dat afgebeeld wordt. De duizenden mannen en de tovenaars zijn teruggebracht tot vier manspersonen. De in het groen geklede jongeman achter Lucia lijkt haar te willen duwen. Tegelijk staat hij met zijn voet op de slip van haar kleed. Is dat een verwijzing naar zijn oneerbare bedoelingen? Hoe dan ook, het span ossen is niet in staat Lucia in beweging te krijgen. Op de achtergrond wordt nog een span aangevoerd. Maar Sint Lucia laat zich - met Gods hulp - niet tot zonde verleiden. Zij is letterlijk en figuurlijk onverzettelijk.

En hoe zit het met mijn standvastigheid, als ik mij aangetrokken voel tot wat verkeerd is? Ik bid om de hulp van de Heilige Geest.

[ca 1480, paneelschildering. België, Brugge, St-Jacobs. Dries van den Akker s.j./2012.11.12]

Verwijzingen
Feest 13 december 0304: Lucia-Syracuse
Markus 13,11: -
Lukas 21,14-15: Jaar C door het jaar 33e zo
Door het jaar 34e week wo