Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

We kijken naar een fragment van een tapijt aan het begin van de 16e eeuw door Saksische kloosterzusters met de hand geweven. Zij beelden Jezus’ geboorte af in de vorm van een medaillon. Op de voorgrond het blote kindje in een dubbele stralenkrans. Hij moet net geboren zijn, want Hij is nog niet in de doeken gewikkeld, waarover Lukas vertelt. Die doeken liggen zo te zien klaar aan zijn voetjes. Maria, de jonge moeder, zit alweer op haar knieën om het Kind met gevouwen handen eerbiedig te aanbidden. Te oordelen naar haar lange afhangende, blonde vlechten is zij afgebeeld als een meisje uit de buurt van het klooster. Van onder haar gewaad komt nog juist een blote voet tevoorschijn. In de middeleeuwse kunst zinnebeeld van het volgen van Jezus.

Achter Maria de os en de ezel aan een ruif, en daarboven het hoofd van Sint Jozef. Het Kind, Maria en Jozef worden overdekt door de stal. Uit een dakvenster zwaait een engeltje wierook toe. In de topgevel van de stal: de ster. Rechts van de stal, gehuld in een wolk, God de Vader, herkenbaar aan zijn kruisnimbus. Van Hem uit vliegt een duif in de richting van het Kind: zinnebeeld van de Heilige Geest waarvan dit Kind vervuld zal zijn. Zo verbinden de zusters het verhaal van Jezus’ geboorte met de boodschap van de engel, toen deze aan Maria kwam aankondigen dat zij een Kind zou krijgen van Godswege: ‘De Heilige Geest zal over u komen en de kracht van de Allerhoogste zal u overschaduwen. Daarom zal wat ter wereld wordt gebracht heilig genoemd worden, Zoon van God’ (Lukas 01,35). Tevens leggen de zusters met die duif verband met het verhaal van Jezus’ doop. Daar wordt verteld: ‘Terwijl Jezus na zijn doop in gebed was, geschiedde het dat de hemel openging, en de Heilige Geest - in de lichamelijke gestalte van een duif - over Hem neerdaalde, en een stem uit de hemel sprak: “Gij zijt mijn Zoon, de welbeminde. In U heb Ik mijn welbehagen gesteld”’ (Lukas 03,21-22).

Onder God de Vader, rechts van het Kind knielt - net als Maria - een engeltje in aanbidding neer met eerbiedig gevouwen handen. Hemel en aarde brengen hulde aan dit pas geboren Kind.

Het randschrift rond de afbeelding luidt: ‘Genuit puerpera Regem Xtum, cui nomen eternum’ (‘de barende heeft Koning Christus ter wereld gebracht, wiens Naam is tot in eeuwigheid’). Dat is een kerstantifoon die door de zusters in de nachtelijke getijde werd gezongen. Rond het medaillon zien we rechtsonder een apostel, waarschijnlijk Johannes; rechts boven de apostel Bartolomeus, de patroonheilige van het klooster; links boven een engel met spreukband; en linksonder het gevleugelde rund, zinnebeeld van de evangelist Lukas aan wiens evangelie dit tafereel is ontleend.

Hoe lang zullen de zusters erover gedaan hebben om dit tapijt te weven? En met hoeveel devotie hebben ze eraan gewerkt? Zij moeten het als een hoge uitverkiezing hebben ervaren. Zullen zij niet gedacht hebben aan Psalm 139,13-15 waar de bidder tot God zegt: ‘U hebt mijn nieren geschapen, mij samengevlochten in mijn moeders schoot. Dank voor het ontzagwekkend wonder dat ik ben, voor het wonder van uw werken; hoe ga ik U ter harte. Mijn gebeente had voor U geen geheimen toen ik in het verborgen werd gemaakt, werd samengeweven in de diepten van de aarde’? Zoals God elk van hen als mensenkinderen kunstig had geweven in de schoot van hun moeder, zo weefden zij op hun beurt een lichaam voor het goddelijk Kind.

Zo konden zij zich op drie manieren spiegelen aan de personen op deze afbeelding. Zij konden zich spiegelen aan het Kind; immers elk van hen mag zichzelf beschouwen als een kunstwerk, door God kunstig geweven in de schoot van haar moeder. En ik? Kan het hun en de psalm nazeggen? Voel ik mij ook een goddelijk kunstwerk?

De zusters konden zich ook spiegelen aan de jonge moeder Maria. Aan haar eerbied. Aan het feit dat zij Jezus wil volgen. En ik? Ben ik een volger van Jezus?

Ja, elk van de zusters kon zich zelfs spiegelen aan God de Vader. Omdat zij in hun kunstwerk een lichaam hadden geweven voor zijn Zoon. Hopelijk maakten zij in de dagelijkse omgang met elkaar waar wat zij hier zo vroom tot uitbeelding brachten? En ik?

[1507, tapijtweefkunst. Duitsland, Luneburg, Kloster Lüne. Dries van den Akker s.j. / 2012.12.10]

Verwijzingen
Lukas 02,01-07: Jaar A+B+C: Kerstmis (nachtmis)
Feest 25 dec. 0001: Jezus Geboorte