Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

De afbeelding is een illustratie bij het roepingsverhaal van Natanaël, zoals we dat horen bij de evangelist Johannes. We kiezen hier voor de Naardense vertaling.
Filippus vindt Natanaël en zegt tot hem: “Die Mozes heeft beschreven in de Wet, en de profeten ook, die hebben we gevonden: Jezus, de zoon van Jozef uit Nazaret!” Natanaël zegt tot hem: “Kan er uit Nazaret iets goed zijn?” Filippus zegt tot hem: “Kom en zie!” Jezus ziet Natanaël tot hem komen en zegt over hem: “Zie, waarlijk een zoon van Israël in wie geen bedrog is.” Natanaël zegt tot hem: “Vanwaar kent u mij?” Jezus antwoordt en zegt tot hem: “Vóórdat Filippus je riep, toen je onder de vijgenboom zat, zag ik je al!” Natanaël antwoordt hem: “Rabbi, u bent de Zoon van God, u bent de koning van Israël!”
De kunstenaar kiest het moment van Jezus’ woorden:
‘Vóórdat Filippus je riep, toen je onder de vijgenboom zat, zag ik je al!’
Jezus staat links ten voeten uit afgebeeld, rechtop. Zijn eenvoudig afhangend gewaad wordt bijeen gehouden door een ceintuur. Zijn handen geven aan dat hij met aandacht toeziet; ze hangen niet neer, maar drukken een zekere spanning uit. Innerlijke beweging. Jezus ziet neer op Natanaël die rechts onder in de hoek ten halve lijve is weergegeven. Als we de blikrichting nauwkeurig volgen, kijkt Jezus over Natanaël heen. Wat Hij bij Natanaël gezien heeft , zet Hem aan het denken, doet Hem in zichzelf keren.
Natanaël is in gebed. Daarop wijzen zijn eerbiedig gevouwen handen. Zijn gezicht is toegewend naar mij, maar hij ziet mij niet; zijn blik is - net als bij Jezus - naar binnen gekeerd. Hij lijkt zich in het geheel niet bewust van het feit dat er genadig op Hem is neergezien.
De knoestige vijgenboom staat inderdaad boven hem. Gods Wet overwegen onder de vijgenboom is in het Oude Israël een Messiaans beeld. De vijgenboom staat voor vrede, welvaart en vruchtbaarheid. ‘Een ieder zal onder zijn wingerd zitten of onder zijn vijgenboom, door niemand opgeschrikt. Want de mond van JHWH heeft gesproken,’ aldus de profeet Micha (04,04). Zo heeft Jezus Natanaël gezien. Als een man van de vijgenboom. Op de afbeelding lijkt het zelfs wel of de vijgenboom boven Natanaël zweeft. Heeft de kunstenaar wellicht even gedacht aan dat verhaal uit het Oudtestamentische boek Rechters, waar aan de vijgenboom wordt gevraagd als koning boven de andere bomen te gaan zweven (09,10)?

Of moeten we veeleer inzien dat Natanaël zelf aan de wortel staat van waaruit de boom ontspringt? Dan is het wel heel mooi gevonden dat de takken van de boom zich ook over Jezus uitstrekken. Dat de overpeinzing van Gods Woord zich tot Jezus uitstrekt. En dat is precies wat Jezus hem zegt: ‘Voordat Filippus je onder de vijgenboom riep, had Ik je al gezien.’

Opvallend: Filippus, de persoon die deze ontmoeting tot stand heeft gebracht, staat er in het geheel niet op. Of sta ik als toeschouwer even op zijn plaats?
Welke ontmoetingen van vrede heb ik ooit tot stand gebracht, waarna die twee een eigen vriendschapsband kregen? Kan ik zelfs zeggen dat ik wel eens een goed mens tot Jezus heb gebracht, waarna er tussen die twee een eigen liefdevolle relatie is ontstaan?

[ca 1980, reliëfwerk buitendeur. Duitsland, Paderborn, Bartolomäuskapelle. Dries van den Akker s.j./2012.12.27]

Verwijzingen
Johannes 01,45-51: -
Kersttijd 05 januari
Micha 04,04: -