× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Verloren Zoon (1500)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

In de Sint-Rochuskerk te Aarschot, België, bevinden zich middeleeuwse koorbanken, versierd met houtsnijwerk van rond het jaar 1500, vervaardigd door de plaatselijke houtsnijder Borchman. Hem was gevraagd zogeheten ‘misericordes’ te maken, eenvoudige zitsteuntjes voor monniken die moe worden van het lange staan tijdens het koorgebed. De onderkanten van die steuntjes heeft hij bewerkt met zinvolle afbeeldingen. Die afbeeldingen kunnen natuurlijk niet al te heilige onderwerpen bevatten…

Zo kwam hij ertoe de Verloren Zoon af te beelden. We zien een man van behoorlijke komaf, naar zijn kleding te oordelen. Hij zit op zijn knieën en houdt twee varkens een voerbak voor. Op zijn knieën voor varkens! En dat voor een jood, die varkens als de onreine dieren bij uitstek beschouwt. Is dat dan ook de reden dat hij zijn rechterhand voor zijn mond houdt? Moet hij walgen van wat hij ziet? Of heeft hij juist toch een stukje van het voedsel in zijn eigen mond gestoken?
Het verhaal zegt immers dat hij in een heilloos leven heel zijn bezit had verspeeld en nu straatarm was geworden. Hoe hij aan lager wal is geraakt, blijkt uit het feit dat hij zich als varkenshoeder moet verhuren. Hij verlangt zijn buik te vullen met de schillen die de varkens eten, maar niemand geeft ze hem. In zijn nood is hij wel eerlijk gebleven, althans volgens het verhaal. Want geeft de afbeelding ons niet het vermoeden in dat hij toch stiekem…? Het verhaal zelf is eigenlijk noch beeldender. Letterlijk genomen staat er in het Grieks: ‘Hij begeerde zich vet te mesten met de peulenschillen die de varkens aten…’ Vetmesten met peulenschillen! Bij varkens kan dat misschien, maar ik zie een mens niet vet worden van peulenschillen.
Op dit moment komt hij tot bezinning ‘Hoeveel dagloners van mijn vader hebben broden in overvloed. Ik kom om van de honger.’ En hij besluit: ‘Ik zal opstaan en naar mijn vader gaan. En ik zal hem zeggen: “Vader ik heb gezondigd tegen de hemel en jegens u…” En hij stond op en ging naar zijn vader.’

De keuze van de woorden is hier interessant. Ooit zei mijn docent Bijbelexegese: ‘Dit evangelie moeten we lezen op het feest van Hemelvaart. Want als er ooit een Zoon is geweest bij wie die woorden goed passen, dan was dat Jezus wel: ”Ik zal opstaan… en naar mijn Vader gaan…”’ Hier wordt ‘tot inkeer komen’ beschreven in termen van sterven en verrijzen. En als we daar nog over twijfelen, dan horen we straks de vader van deze zoon zeggen: ‘Deze mijn zoon was dood en is weer levend geworden.’
Berouw en je leven omgooien als een vorm van opstanding uit de dood.
Daar is op de afbeelding nog niets van te merken. Maar eenmaal wetend hoe dit tafereel straks zal aflopen is het vol van betekenis. We kijken naar iemand in de narigheid. In dit geval heeft hij de narigheid ook nog aan zichzelf te wijten. Dat is vaak nog erger dan narigheid die je door anderen is aangedaan. Aan de buitenkant niets bijzonders. Maar intussen speelt zich aan de binnenkant - onzichtbaar - een belangrijk proces af. Er groeit een verlangen. Hoop. Geloof dat er iets anders mogelijk is. En de jongeman gaat straks handelen naar het geloof dat hier - in deze barre omstandigheden - ontkiemt.

Ik ga na en vraag mij af of ik herken dat in barre omstandigheden verlangen, hoop en geloof kunnen ontstaan. En of ik dan ben gaan handelen naar dat sprankje geloof. Misschien dat ik wellicht nú in omstandigheden verkeer waarin ik op geloof ben aangewezen, omdat niets er nog op schijnt te wijzen dat er ooit verbetering komt. Durf ik te luisteren naar mijn verlangen? Dat serieus te nemen en aan te houden als leidraad voor wat er verder moet gebeuren?

[ca 1500, Borchman, houtsnijwerk. België, Aarschot, St-Rochuskerk. Dries van den Akker s.j./2014.03.28]

Verwijzingen
Lukas 15,11-32: Jaar C Veertigdagentijd 04e zo; Jaar C door het jaar 24e zo
Veertigdagentijd 02e week za

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties