× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Het offer van Kaïn en Abel (1015)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

'Abel werd schaapherder en Kaïn landbouwer. Na verloop van tijd bracht Kaïn een offer aan JHWH van de vruchten van de grond. Ook Abel bracht een offer, de eerstgeborenen van zijn beste schapen. JHWH zag genadig neer op Abel en zijn offer, maar op Kaïn en zijn offer sloeg Hij geen acht.'

De vraag waarom God wel naar de één kijkt en niet naar de ander, heeft de bijbellezers van alle tijden beziggehouden. De beide broers doen hetzelfde, maar worden op verschillende manieren behandeld. Velen zoeken naar de oorzaak van dat verschil door te zien of er onderscheid te vinden is in de kwaliteit van beide offers, of in de manier waarop ze gebracht worden. Maar te oordelen naar de tekst is er geen verschil tussen de offergaven van beide broers, of het moest de toevoeging zijn dat Abel de beste exemplaren nam (dat is één) uit de eerstgeborenen (dat is twee). Beide toevoegingen blijven bij Kaïn achterwege. Zou God om die reden onderscheid maken? Naar mijn mening gaat het verhaal juist over het mysterie dat de een voor het geluk geboren schijnt te zijn (‘gezien worden’), en de ander steeds zit in de hoek waar de klappen vallen (‘niet gezien worden’), zonder dat daar een aanwijsbare reden voor is.

Laten we kijken hoe onze kunstenaar uit het begin van de elfde eeuw beide offers interpreteert. Boven in de afbeelding is de hand van God zichtbaar gemaakt. Om haar te onderscheiden van de gewone zichtbare dingen op aarde is zij opgenomen in een stralenkrans, de hemel. De hand van God strekt zich uit naar rechts (voor ons, kijkers, links), waar Abel een schaapje ophoudt naar omhoog. Ook zijn blik is op de hemel gericht. Heel eerbiedig heeft hij het voor God bestemde offerdier in een kleed gevat; hij raakt het niet met zijn mensenhanden aan.
Rechts staat Kaïn. Ook hij houdt zijn offer omhoog, een volle tarweschoof. In tegenstelling tot zijn broer houdt hij zijn offer wel met eigen handen vast. Subtiel verschil. Wil de kunstenaar dus toch suggereren dat de reden waarom God wel naar Abel kijkt en niet naar Kaïn, gezocht moet worden in het verschil in eerbied? Die indruk wordt nog versterkt door het feit dat de blik van Kaïn niet omhoog is gericht, maar op zijn broer.
Heeft de jaloezie al tijdens het offer zelf toegeslagen? Of komt dat toch omdat Kaïn merkt dat God niet naar hem kijkt en wel naar zijn broer? Of zegt de kunstenaar dat God niet naar Kaïn kijkt, omdát deze meer op zijn broer let dan op de hemel?
Er is nog een verschil tussen de wereld van Kaïn en die van Abel. Abels mantel hangt rustig af; die van Kaïn waait op alsof de storm van zijn emotie juist opsteekt. Ook de planten groeien bij Abel voller en rustiger dan bij Kaïn, waar ze spichtiger zijn en kronkeliger. En hij is nog wel de landbouwer.
Twee werelden staan bij het offer tegenover elkaar. Het is niet duidelijk of de wereld van Kaïn ongunstiger afsteekt als gevolg van Gods voorkeur voor Abel, of als oorzaak.

En ik? Breng ik offers? En zo ja, hoe? Op wie lijk ik het meest?

[± 1015, bronsreliëf, Bernwarddeuren, Duitsland, Hildesheim, Dom. Dries van den Akker s.j. / 2007.02.12]

Verwijzingen
Genesis 04,02-05
Door het jaar 06e week ma (oneven)
feest 09 dec 3700 v.Chr. Abel-Aartsvader

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties