× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Johannes de Doper (1300)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

De kunstenaar heeft zijn afbeelding verdeeld in twee horizontale lagen. In de bovenste helft zien we hoe Johannes de Doper het woord richt tot zijn joodse toehoorders. In de onderste helft laat iemand zich door hem dopen.

Kijken we eerst naar het bovenste tafereel. Er is een onderscheid aangebracht tussen de sprekende (en wijzende) Johannes links, en zijn vier toehoorders rechts. Johannes neemt ongeveer eenderde van de ruimte in beslag. Hij is herkenbaar aan de nimbus rond zijn hoofd. Met zijn vinger wijst hij naar zijn toehoorders. Ze zijn rijk gekleed. Aan hun hoofddeksels kunnen we zien dat het om joden gaat.

De laatste draagt echter geen muts. Nu valt ons op dat die laatste zich van de andere drie ook onderscheidt in houding. Hij luistert. De houdingen en vooral de handen van de middelste drie maken duidelijk dat ze druk aan het discussiëren zijn. De voorste dient Johannes van repliek. Prachtig, hoe zijn stok precies het spiegelbeeld vormt van Johannes’ stok. De middelste wendt zich naar de figuur achter hem. Aan hun ogen kun je zien dat ze samen zo hun mening hebben over Johannes, en die is niet positief.

Merk op dat ze elegant schoeisel dragen. Johannes gaat op blote voeten. Vanouds het symbool voor het gaan van de weg van God of van Jezus. De voeten van de laatste figuur gaan verborgen onder zijn kleed. Maar zien we het goed? Maakt hij aanstalten om zijn bovenkleed af te leggen…?

Is hij het ook die we beneden terugzien in de doopvont bij Johannes? Zou de kunstenaar hebben gedacht aan het woord van Jezus: “De laatsten zullen de eersten zijn”? Opmerkelijk, Johannes doopt niet aan de Jordaan, maar in een kerk. In de linkerhand heeft hij een open geslagen boek. Waarschijnlijk het rituale, waarin de teksten en handelingen van het doopritueel staan voorgeschreven. Maar het zou natuurlijk ook het evangelie kunnen zijn.

Links zijn de deuren en vensters van de doopkapel gesloten. Rechts gluren buitenstaanders (letterlijk en figuurlijk!) door kieren en gaten, en maken zich vrolijk over wat zich daarbinnen afspeelt. Ze wijzen, grijnzen naar elkaar en trekkengekke bekken en grimassen. Dat is hun oordeel over iemand die zich laat dopen.

Verbeeld ik het me, of bevinden de drie toehoorders van boven zich onder de groep spotters? Nu valt mij ook op dat elk van hen een wapen draagt. Ik zie zwaarden, dolken en een bijl. Wat een sprekend contrast met de man die zij belachelijk maken, en die in de doopvont is afgedaald om daar straks naakt en weerloos en als een nieuw mens, een nieuwe Jezus, uit op te rijzen.

En ik? Waar hoor ik bij? Ben ik ooit belachelijk gemaakt omwille van mijn geloof? Of omdat mij iets heilig was waar anderen alleen maar de draak mee konden steken? Of moet ik toegeven dat ik soms ook bij de spotters behoor?

Zou zich in dit plaatje uit de 13e eeuw de actualiteit van de tekenaar weerspiegelen? In de middeleeuwen worden op vele plaatsen joden door christenen gemaand, zo niet gedwongen, zich tot Christus te bekeren en te laten dopen. Als iemand die stap zette, kon hij blijkbaar rekenen op de minachting van zijn voormalige broeders die er niet over dachten tot bekering over te gaan. Zo’n bekeerling zal zich wel hebben herkend in wat Jezus destijds was overkomen. Dan is het eigenlijk in meerdere opzichten een pijnlijk plaatje…

[13e eeuw, boekillustratie, Frankrijk, Parijs, Biblithèque National; Dries van den Akker s.j. / 2009.11.27]

Verwijzingen
Matteus 03,01-12: Jaar A Advent 02e zo
Markus 01,02-08: Jaar B Advent 02e zo
Lukas 03,01-18: Jaar C Advent 02e zo; Jaar C Advent 03e zo
Feest 24 jun 0030 Johannes-Doper

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties