× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Jezus in Nazareth (1661)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

Voordat wij de afbeelding nader bezien, willen we eerst stilstaan bij de omstandigheden waaronder het hier afgebeelde gebeuren plaatsvindt.

Jezus trekt als leraar en wonderdoener rond, en doet ook Nazareth aan, het dorp waar Hij als kind is opgegroeid. Geen van de evangelisten vertelt ons in welke gemoedstoestand Hij daar naartoe ging. Keek Hij ernaar uit om de mensen weer te ontmoeten die Hij nog niet zo lang geleden had verlaten om naar Johannes de Doper te gaan? En de leerlingen? Kenden zij Jezus’ dorpsgenoten al? Sommigen zeker wel, want die waren familie van Hem. Ongetwijfeld zouden ze zijn moeder ontmoeten. Merkwaardig, ook daarover vertelt geen van de evangelisten. Ik mag dat dus met mijn eigen fantasie invullen.

En die dorpsgenoten? Toen Jezus vertrokken was, hadden ze ongetwijfeld aan zijn moeder en broers gevraagd wat Hij was gaan doen. Trouwens, al gauw deden over Hem verhalen de ronde. Markus vertelt enkele hoofdstukken eerder dat zijn moeder en broers er een keer op uit zijn gegaan om Hem naar huis terug te halen, omdat – zo zeiden ze – Hij niet goed bij zijn hoofd was (Markus 03,21.31-34). Maar ze waren zonder Hem teruggekeerd.

En nu kwam Hij zelf. Zal de synagoge voor deze gelegenheid niet bomvol gezeten hebben? “Jezus van Jozef en Maria komt preken!” Daar lijkt het wel op. Markus heeft het over ‘talrijke toehoorders…’ Ze hadden er immers al zoveel over gehoord. Als het een beetje meezat, zouden ze hem ook nog een wonder of genezing zien verrichten.

Dan begint Hij te spreken. Markus gaat ervan uit dat wij, lezers, ons herinneren hoe Hij dat deed: met gezag. En wat Hij zei weten we ook: “Metanoeite!” Meestal wordt dat vertaald met “Bekeert u!” Maar wellicht is toch een betere vertaling: “Ga anders denken!” Wat Jezus daarmee bedoelde, weten we ook: “Niet oordelen. Niet bezig zijn met de vraag wie er rein genoeg is om God te naderen, en je verre houden van mensen die onrein zijn. Nee, laat je raken door elkaars nood. Behandel de ander zoals jezelf behandeld wilt worden. Dan is Gods Koningschap rakelings nabij.” Zo althans sprak en deed Jezus tot nu toe. Met gezag.

Kijken we nu naar de afbeelding. We bevinden ons in een ruime synagoge met fraaie bogen en zuilen. Precies in het midden, op het kruispunt van de denkbeeldige diagonalen ligt op de lessenaar het openslagen bijbelboek. Daarnaast Jezus die boven alle andere aanwezigen uitrijst. Hij preekt met dynamische gebaren; vol van de Geest. Zijn rechterhand met twee gestrekte vingers maakt het gebaar van de leraar en de zegen. Zijn linkerhand wijst naar de grond, alsof Hij zeggen wil dat zijn woord en zijn zegen nu hier van toepassing zijn.

Rond Jezus zijn er tien mannen afgebeeld. Het hadden er negen kunnen zijn. Dan had immers Jezus het tiental volgemaakt; het getal dat nodig is om een joodse bijeenkomst doorgang te doen vinden. Linksboven zien we een drietal; de meest linkse twee kijken samen in een opgeslagen boek; de derde daarnaast houdt een eigen open boek in zijn handen. Onder hen op de voorgrond een ander drietal, waarvan de voorste twee een dichtgeslagen bijbelboek onder de arm hebben. Zij hebben Jezus de rug toegekeerd en maken duidelijk aanstalten om te vertrekken. Of dat ook opgaat voor de derde links iets meer op de achtergrond, is niet duidelijk te zien. Rechts op de voorgrond nog een man met een dichtgeslagen boek in de hand. Helemaal rechts, iets meer op de achtergrond: een zittende man met een opengeslagen boek op de knieën; daarachter twee mannen die druk met elkaar bezig zijn en (demonstratief?) geen aandacht aan Jezus lijken te schenken. Het is opvallend dat geen van de tien oog of oor lijkt te hebben voor Jezus. Ze nemen afstand van Hem.

Er gaat veel dynamiek uit van deze afbeelding. Jezus die met verve preekt, en de toehoorders die weggaan of zich met hun eigen zaken bezighouden. Opvallend is nog dat de kunstenaar vergeet alle mannen een hoofdbedekking mee te geven. Markus schrijft in zijn verhaal: ‘Hij stond verwonderd over hun ongeloof. Hij kon daar geen enkel wonder doen, behalve bij een paar zieken.’ Dat heeft de kunstenaar dramatisch weergegeven. Waar Jezus’ gebaren zeggen dat zijn woord en zegen nu over deze plek zijn gekomen, zien wij hoe de dorpsgenoten dat niet wensen aan te nemen. Op zich een treffende samenvatting van wat Jezus in zijn leven is overkomen.

Zou het daarom zijn dat de kunstenaar rond Jezus niet negen, maar tien mannen afbeeldt? Immers, als Jezus straks de synagoge verlaat en zijn eigen weg zal gaan, kunnen deze tien volgens hun eigen traditie gewoon doorgaan. Suggereert hij dat hier de scheiding zichtbaar wordt tussen Jezus enerzijds en anderzijds de joden die Hem niet wensen te aanvaarden? Tussen jodendom en christendom?

Nu valt ons op dat de kunstenaar geen leerlingen van Jezus heeft afgebeeld. Alle nadruk valt op het mysterie dat Johannes al aan het begin van zijn evangelie formuleerde: ‘Hij kwam in het zijne, maar de zijne aanvaardden Hem niet’ (Johannes 01,11).

En ik?

[1661, sculptuur hoogaltaar, Duitsland, Itzehoe, St-Laurentii; Dries van den Akker s.j. / 2009.03.07]

Verwijzingen
Matteus 13,53-58: -
Markus 06,01-06: Jaar B door het jaar 14e zo
Lukas 04,14-30: Jaar C door het jaar 04e zo
Kersttijd 10 januari
Door het jaar 04e week wo
Door het jaar 17e week vr

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties