× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Jezus bij Martha en Maria (1655)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

De kunstenaar heeft zijn compositie zorgvuldig opgebouwd. Rechts zien we Jezus, achterover leunend in een gemakkelijke stoel. Hij wendt zich tot de staande vrouw rechts van hem (voor ons links), gekleed in geel en wit: Martha. Zij heeft een mand met een brood in handen en buigt zich iets voorover, waarbij zij zich naar Jezus wendt. Aan zijn voeten zit op een bankje Maria; zij heeft een hand aan de wang en ziet aandachtig naar Jezus op. Er is een blote voet zichtbaar: blote voeten symboliseren de navolging van Jezus. De blikken van de vrouwen zijn op Hem gericht. Zijn blik gaat naar Martha, zijn hand wijst op Maria.

Enerzijds vertoont deze compositie een driehoek. Martha is de top; de linkerzijde wordt aangegeven door de rechter arm van Martha, die zijn voortzetting vindt in de lijn van Maria’s rug. De rechterzijde begint van boven af gezien bij Martha’s linker arm, maar wordt onderbroken door de zittende gestalte van Jezus. Zijn linkerhand die op de leuning van de stoel rust raakt nog aan die rechterzijde. Anderzijds loopt er een denkbeeldige diagonaal van de rechter bovenhoek naar de linker benedenhoek, geaccentueerd door de rechter armen van Jezus en Maria. Wanneer we beide diagonalen zouden trekken, zou het middelpunt gevormd worden door Jezus’ rechterhand. Daar gaat de centrale aandacht naartoe. Die hand wordt nog meer benadrukt en uitgelicht door het feit dat ze afsteekt tegen het witte laken dat over de tafel heen hangt, en een driehoek vormt tussen de gestalten van de drie personen.

Het gaat dus om de hand van Jezus. Deze wijst naar de luisterende Maria. Uit het verhaal weten we dat Jezus uitlegt: “Martha, Martha, wat maak je je bezorgd en druk over veel dingen. Toch is maar één ding nodig. Maria heeft het beste deel verkozen, en het zal haar niet ontnomen worden.”

Het blijft een vreemd verhaal. Het lijkt alsof de zorgzaamheid van Martha om haar gasten een goede ontvangst te bieden wordt uitgespeeld tegen het luisteren van Maria. Maar we moeten dit verhaal natuurlijk verstaan in het kader van Lukas’ evangelie. Daarin worden telkens twee typen gelovigen opgevoerd. Enerzijds de wetgetrouwen die alle regels precies naleven. En anderzijds degenen die daar het slachtoffer van worden. Even tevoren heeft Jezus het verhaal verteld van de Barmhartige Samaritaan. De gelovigen lopen aan een slachtoffer voorbij, omdat zij op weg zijn naar de tempel; als zij in aanraking zouden komen met bloed zouden zij zich verontreinigen… Dus lopen ze door. Ze houden zich keurig aan de wetsvoorschriften, maar het leidt tot onbarmhartigheid. Hetzelfde verschijnsel vinden bij de Verloren Zoon. De oudste zoon heeft zich altijd keurig aan de regels gehouden, maar vergeet nu blij te zijn om iemand die verloren was en weer terecht is. Of het verhaal dat twee mannen naar de tempel gaan om te bidden. De ene houdt zich keurig aan de regels en prijst zich gelukkig dat hij niet is zoals dat stuk ongeluk achter in de tempel… De ander die zich daar allemaal niet op kan beroemen, vraagt om genade. Die tweede gaat gerechtvaardigd heen, zegt Jezus.

Zou zoiets ook spelen in dit verhaal? Martha komt de regels keurig na, maar heeft geen tijd voor wat Jezus te bieden heeft…? Uit Lukas’ woordkeus zou je zoiets kunnen afleiden. In zijn tekst zegt Jezus: “Slechts één ding is nodig.” Dat woord doet denken aan een ander woord van Jezus dat Johannes heeft opgetekend: “Een nieuw gebod geef ik jullie. Bemint elkaar.” Niet meer de 613 geboden waarin de Wet van Mozes was onderverdeeld en die zelfs tot onbarmhartigheid en liefdeloosheid had geleid; nee, één gebod: liefde. Alsof je Paulus hoort: ‘Alles wat ik als jood van jongs af aan geleerd had ben ik als afval gaan beschouwen sinds ik Jezus heb leren kennen.’ Dat woord van Paulus wordt misschien wel prachtig geïllustreerd in het verhaal van Martha en Maria. En was Lukas geen leerling van Paulus?

Als dit allemaal van toepassing is, dan vind ik het uiterst fijnzinnig van de kunstenaar dat hij Martha enerzijds heeft afgebeeld met de beslommeringen van het voedsel in haar hand, maar anderzijds haar gezicht al luisterend naar Jezus heeft toegewend.

[1655, Johannes Vermeer, schilderij; USA. Dries van den Akker s.j. / 2010.06.27]

Verwijzingen
Lukas 10,38-42: Jaar C door het jaar 16e zo
Door het jaar 27e week di
Feest 22 jul 0100 Maria-Magdalena
Feest 29 jul 0080 Martha-Bethanië

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties