× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Tempelreiniging (1570)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

El Greco bouwt dit tafereel zorgvuldig op. Centraal staat Jezus, gekleed in een opvallend rood onderkleed en blauw bovenkleed. Hij staat precies onder de poort op de achtergrond. Verwijzing naar zijn woord: “Ik ben de deur” (Johannes 10,07)? Door die poort heen hebben we zicht op de buitenwereld, onder een half bewolkte hemel. Voor warme streken een beloftevolle hemel: regen, vruchtbaarheid, nieuw gewas! Mogen we zeggen dat door die poort heen het zicht vrij komt op een nieuwe wereld buiten de tempel?

Jezus is in volle actie. Met de touwengesel in de rechterhand zal hij meteen uithalen naar de mensen rechts van hem, voor ons links op de afbeelding. Aan die kant heerst chaos en verwarring. De mensen deinzen verschrikt achteruit, proberen hun spulletjes wanhopig vast te grijpen en een goed heenkomen te zoeken, of ze maken met hun handen een afwerend gebaar. Op de voorgrond een omver gegooid tafeltje.

In opvallend contrast daarmee heerst er links van Jezus, voor ons rechts, een merkwaardige rust. Op de voorgrond een op één knie neergeknielde man die het tafereel aandachtig en verbaasd beschouwt. Met de ene hand aan de wang, vanouds de klassieke houding voor iemand die overweldigd wordt door het mysterie. Is dat Petrus niet? Of duidt de warrige haardos veeleer op Andreas? Als dat laatste juist is, dan zien we Petrus meer op de achtergrond. Naast de geknielde man buigt zich een andere man naar hem over; te oordelen naar de houding van zijn hand, geeft hij uitleg. Is dat een verwijzing naar het zinnetje dat Johannes – als enige van de vier evangelisten – toevoegt: ‘Zijn leerlingen herinnerden zich dat er geschreven staat: De ijver voor uw huis zal mij verteren’ (Johannes 2,17)?

Achter het tweetal staan nog eens vier (of vijf?) leerlingen in alle rust met elkaar te overleggen; ook daar een hand die uitleg geeft. Ik meen in de jonge leerling achteraan Johannes te herkennen.

Rechts komt niets vermoedend nog een dienares aanlopen met een mand op haar hoofd. Die rustige persoon rijmt en contrasteert prachtig met de halfnaakte man links die ook een mand op het hoofd draagt, maar wegvlucht.

El Greco (of zijn opdrachtgever?) voegt een uitleg toe aan dit gebeuren door naar twee verhalen in het Oude Testament te verwijzen. Links, boven de mensen die verdreven worden, zien we in de tempelwand op de achtergrond een reliëfafbeelding van Adam en Eva die uit het paradijs worden verdreven. Blijkbaar is iets dergelijks hier in de tempel weer aan de hand. Rechts boven de leerlingen zien we een afbeelding van de jonge Isaak die door zijn vader Abraham dreigt te worden geofferd, maar op het laatste moment aan de dood ontsnapt. Dat geldt blijkbaar voor degenen die zich onder deze afbeelding bevinden: Jezus’ leerlingen die het oog op Hem gericht houden.

Waar sta ik op deze afbeelding?

[Vóór 1570, El Greco, schilderij; USA, Washington, National Galery. Dries van den Akker s.j. / 2008.12.31]

Verwijzingen
Matteus 21,10-17: -
Markus 11,15-19: -
Lukas 19,45-48: -
Johannes 02,13-16: Jaar B veertigdagentijd 03e zo
Door het jaar 08e week vr
Door het jaar 33e week vr

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties