× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Jezus' stamboom (1523)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

De kunstenaar toont ons beneden de slapende Jesse, vader van koning David, en stamvader van Jezus. Hij ligt op een kleed; zijn hoofd wordt gesteund door twee kussens. Hij draagt rijke kleding. Zijn gezicht straalt de vredige rust van de slaap uit. Zijn rechterhand heeft hij onder zijn rode bovenkleed op het hart. In zijn linker omklemt hij een rolpapier, we mogen aannemen: de Wet van God.

Uit zijn zijde groeit een boom die zich links en rechts vertakt en boven uitmondt in Maria met het Jezuskind. De takken bloeien open tot twaalf wijde bloemen; in elke bloem zetelt een koning. Zo stelt de kunstenaar zich de stamboom van Jezus voor. Daarmee houdt hij zich in elk geval niet aan het woord van Matteus. Want die vermeldt veertien koningen onder Jezus’ voorouders (Matteus 01,07-11). Kiest de kunstenaar voor het getal twaalf om ons te herinneren aan de twaalf stammen van Israël? Of loopt hij vooruit op het aantal apostelen? Die gedachte wordt versterkt door het feit dat de boom een wijnrank blijkt te zijn met druiventrossen. Dat herinnert aan Jezus’ woorden bij het Laatste Avondmaal (Johannes 15,05): “Ik ben de wijnstok, gij de ranken. Wie in Mij blijft, zoals Ik in hem, die draagt veel vrucht...“

Boven rechts van Maria-met-Kind (voor ons links) herkennen we koning David aan zijn harp. Zijn kleed waait op; dat geeft een bijzondere dynamiek aan zijn persoon. Wellicht moeten we ook denken aan het waaien van de Geest. David was immers een koning naar Gods hart, vervuld van de heilige Geest in weerwil van de fouten die hij maakte. Hij getuigde in ieder geval van Gods Geest door zijn fouten toe te geven. Dat is zeldzaam voor een koning of een vorst. We merken op hoe het waaien van de Geest uitgaat van de plek waar het Kind zich bevindt…

Wellicht dat tegenover David, aan Maria’s linkerhand, koning Salomo is afgebeeld. Hij is gekleed in een purperen mantel, de kleur van de allerhoogste maatschappelijke klasse in de oudheid, omdat purper zo duur was. Purper duidt dus op rijkdom. Dat past goed bij Salomo. Bovendien heeft hij zijn kroon afgezet; hij zwaait er opzichtig mee. Zou dat een verwijzing zijn naar zijn spreekwoordelijke wijsheid? Op afbeeldingen van de Aanbidding van de Wijzen (Matteus 02,11) zien we vaak hoe de oudste wijze in aanbidding voor het Kind Jezus is neergeknield en zijn kroon heeft afgezet… Zien we hier Salomo iets dergelijks doen?

Voor het overige zijn de figuren niet te identificeren. Mooi op de bovenste rij is de opstelling van de twee buitenste figuren in het blauw, een hemelse kleur. Zij hebben zich naar het Kind in het midden toegewend. De rechtse heeft de handen gevouwen in gebed, de linkse maakt met zijn rechterhand het verwijzende gebaar dat ook de priester aan het altaar maakt, wanneer hij concelebreert en naar Brood en Wijn wijst op het moment dat de hoofdcelebrant de instellingswoorden uitspreekt: ‘Dit is Mijn Lichaam… Dit is mijn bloed..’

Onder die gestalte zien wij een rijk geklede heer met een opengeslagen boek in de hand: klaarblijkelijk één van de koningen die zich aan de Wet van God hield. Hij heeft geen kroon op. Is hij wellicht niet een koning, maar een profeet? Dan zou hij de profeet Amos kunnen zijn die in Matteus’ stamboom voorkomt (01,10). Matteus had daar de naam van koning Amon moeten schrijven. Maar hij wilde blijkbaar de naam van een profeet doen klinken in Jezus’ stamboom? Hij hoefde daartoe maar één letter te veranderen.

Naast hem een koning die met de rug naar ons is toegekeerd en opziet naar moeder en Kind. Hij zou koning Achaz kunnen zijn. Hij komt voor in Jezus’ stamboom bij Matteus (01,09). De profeet Jesaja verkondigt hem een teken uit de hemel: “Zie de maagd zal zwanger worden en een zoon baren, en u zult hem de naam Immanuël geven…” (Jesja 07,14). Die tekst is door de christenen later op Jezus toegepast. Mogen we er hier getuige van zijn dat koning Achaz opziet naar het teken dat hem door de profeet in het vooruitzicht was gesteld?

Onder Maria met Kind zien wij weer een koning bij wie de mantel opwaait, net als bij David. Maar gek genoeg waait de mantel op in tegengestelde richting. Dat versterkt ons vermoeden dat het waaien uitgaat van het Kind. Naast hem een koning die zich heeft afgewend van Moeder en Kind. Hij heeft zijn ogen neergeslagen en zijn rechterhand opgeheven. Drukt dat gebaar uit dat hij afstand neemt? Staat hij model voor al die koningen in Jezus’ stamboom van wie in het Oude Testament geschreven wordt dat zij niet deden wat de Heer behaagde?

Ik laat nog één keer mijn blik rondgaan over de afbeelding. Alles is geplaatst tegen de gouden achtergrond van de hemelse aanwezigheid. Mijn blik blijft rusten op de slapende Jesse. Naast hem, om zo te zeggen vlak voor mijn voeten, ligt een gebroken zwaard… Ik neem de tijd om tot mij te laten doordringen wat dit allemaal voor mij kan betekenen.

[1523(Hilgardus), paneelschildering. Duitsland, Dortmund, Propsteikirche Johannes der Täufer. Dries van den Akker s.j. / 2010.12.07]

Verwijzingen
Matteus 01,01-17: Kerstmis vooravond
Lukas 03,23-38: -
Advent 17 december
*
Jesaja 07,14: Jaar A Advent 04e zo
Advent 20 december
*
Johannes 15,05: Jaar B paastijd 05e zo
Paastijd 05e week wo

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties