× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Jezus en Maria Magdalena in de tuin (1516)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

Temidden van de vaak druk bevolkte taferelen van de andere scènes op dit altaar staan we hier voor slechts twee personen: Jezus en Maria Magdalena. Ze zijn aan weerszijden van een boom geplaatst. We bevinden ons in een tuin. Op de achtergrond zijn lage struiken geschilderd.

We kennen het verhaal. Maria Magdalena was al vroeg naar Jezus’ graf gegaan om Hem alsnog te balsemen. Daar was bij de begrafenis zelf geen tijd meer voor geweest vanwege het aanbreken van de sabbat, nog wel de Paassabbat. Maar nu was de sabbat voorbij. Ze had echter het graf leeg gevonden. In paniek was ze naar de leerlingen gerend: “Ze hebben de Heer weggenomen en nu weten we niet waar ze Hem hebben neergelegd.” Petrus en Johannes waren op een draf komen kijken, en hadden geconstateerd dat het graf inderdaad leeg was. Niet wetend wat ervan te denken waren ze naar huis teruggekeerd. Maria was gebleven. Alleen. Voor de zoveelste keer had ze in de grafruimte gekeken. Nu zaten er twee in het wit geklede mannen die haar vroegen: “Waarom huilt u?” Voor de tweede keer riep zij wanhopig uit: “Ze hebben mijn Heer weggenomen en ik weet niet waar ze Hem hebben neergelegd.” Ineens staat er achter haar een gestalte. De tuinman? “Heer, mocht u Hem hebben weggebracht, zeg mij dan waar u Hem hebt neergelegd.” Dan hoort ze de o zo vertrouwde en lieve stem zeggen: “Maria!” En ze herkent Hem. Verrast. Onuitsprekelijk. Alle anderen zijn weg. Alleen Hij en zij in de tuin. Jezus zegt: “Raak Mij niet aan, want Ik ben nog niet opgestegen naar mijn Vader…”

‘Raak mij niet aan. Noli me tangere.’ Zo staan de afbeeldingen bekend die van deze scène zijn gemaakt. Maar zie welk een eigen uitleg onze kunstenaar geeft aan dit verhaal. Er is geen sprake van aanraking of neiging daartoe bij Maria. En Jezus’ gebaar drukt geen afweer of terughoudendheid uit. Wel is Hij enigszins afgewend. Alsof Hij al met zijn gedachten bij de Vader is?

Maria zit links eerbiedig geknield op beide knieën. Ze licht de deksel op van haar zalfpot. Dat roept herinneringen op aan de gebeurtenissen van een week geleden. Toen was Jezus te gast geweest in het huis van Lazarus en diens zussen Martha en Maria. Maria had bij die gelegenheid een pond echte en heel kostbare nardusbalsem over Jezus’ voeten uitgewreven. Een van de leerlingen had verontwaardigd gereageerd over zoveel verkwisting. Maar Jezus had het voor haar opgenomen: “Laat haar begaan. Zij heeft deze daad voltrokken met het oog op de dag van mijn begrafenis” (Johannes 12,03-07; vgl. Matteus 26,06-12). Alsof Hij toen al had geweten dat er tijdens zijn begrafenis geen tijd zou zijn voor de balseming, en dat die balseming alvast een week tevoren had plaatsgevonden. Johannes merkt bij die gelegenheid op: ‘Het hele huis hing vol balsemgeur’ (12,03).

Op onze afbeelding zien we hoe Maria de deksel van haar zalfpot oplicht. En het is alsof we die heerlijke geur ervan kunnen ruiken. Alsof Jezus zich opstelt in die geur. Alsof Hij ervan geniet. Zijn rechterhand drukt uit dat Hij dit huldeblijk in ontvangst neemt. Zou die balsemgeur niet symbool kunnen staan voor mijn gebed? Ik stel mij voor hoe Jezus op dezelfde manier mijn gebed ontvangt, en ervan geniet. Zojuist veronderstelden we dat zijn enigszins afgewende houding wellicht uitbeeldde hoe Hij al met zijn gedachten bij de Vader was. Zou het te overmoedig zijn, als ik veronderstel dat de balsem van mijn gebed bij Hem de aangename gedachte aan de Vader oproept?

Jezus’ gebaar met de rechterhand lijkt ook uit te drukken dat Hij op Maria wijst als een voorbeeld. Kijk maar naar haar. Het roept de herinnering op aan een ander bezoek bij Martha en Maria. Toen had Martha bediend en Maria luisterend aan Jezus’ voeten gezeten. Martha had zich beklaagd dat zij alles alleen moest doen. Maar Jezus had het voor Maria opgenomen: “Zij heeft het beste deel gekozen…” (Lukas 10,38-42). Mogen we ook zo het gebaar van Jezus’ rechterhand uitleggen?

Er is nog een opvallend detail. De kunstenaar hecht zoveel belang aan het gebaar van Jezus’ rechterhand dat Deze nu nota bene met zijn linker het klassieke gebaar maakt van zegen en leraarschap: de twee vingers omhoog gestoken. De omgekeerde wereld. Op dit moment geen van de uitverkoren twaalf mannen, maar één vrouw. Zij zal ervoor zorgen dat ook ik mag weten van Jezus’ opstanding, en dat ik er deel aan mag hebben.

Dit alles speelt zich af onder een boom die vol in blad staat. Verwijzing naar Psalm 1? “Gelukkig de mens die vreugde beleeft aan het Woord van de Heer. Die mens is als een boom geworteld aan stromend water, die elk seizoen vrucht draagt. Nooit zullen de bladeren verdorren.” Volgens de Joodse overlevering is het met name onder een boom dat men bezig is met de overpeinzing en beschouwing van Gods Woord.

[1516, Picardische steensculptuur altaarretabel; Frankrijk, Bretagne, Pontivy, Chapelle Notre Dame de la Houssaye.
Dries van den Akker s.j. / 2009.01.21]

Verwijzingen
Johannes 20,11-18: -
Paastijd 01e week di
Feest 22 jul 0100 Maria-Magdalena-Bethanië

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties