× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Kruisteken (1900)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

We staan voor vier engelen die ons voordoen hoe je een kruisteken maakt. Eerst breng je de hand naar het voorhoofd, zoals de achterste engel doet, vervolgens naar het hart, zoals bij de engel die vooraan op één knie zit; daarna de hand naar de linkerschouder, zoals bij de engel rechts op de afbeelding, en tenslotte de rechterschouder, zoals bij de blauwe engel, links op de afbeelding.
Bij de hand aan het voorhoofd zeg je: ‘In de Naam van de Vader…’; hand naar het hart: ‘…en de Zoon…’; hand naar de linker schouder: ‘… en de Heilige Geest…’; hand naar de rechterschouder: ‘Amen!’
Zo tekenen de gelovigen zich met het kruis van Jezus, waarbij zij de Godsnaam uitspreken en beamen. Dit kruisteken wordt gemaakt bij de opening en de afsluiting van elk gebed, ja van elke gelovige samenkomst.

Het stemt tot nadenken dat de Godsnaam verbonden wordt met Jezus’ lijdenssymbool, het kruis. Twee uitersten. Het allerhoogste, God, wordt in verband gebracht met het meest lage en verachtelijke wat een mens kan overkomen: de doodstraf van een misdadiger ondergaan, naakt gehangen, te kijk voor iedereen. De kruisdood was in de wereld van de Romeinen voorbehouden aan de allerlaagste maatschappelijke klasse, de slaven. Alsof Jezus met zijn dood aan het kruis wil zeggen dat God overal kan doodringen met zijn liefdevolle aanwezigheid. Sprak Hij niet woorden van goddelijke vergeving over zijn treiteraars en moordenaars vanaf het kruis? Het kruis kan nog zo pijnlijk en onvermijdelijk aanwezig zijn in het leven van mensen, maar ook dan is er altijd nog Gods liefde en de vergeving.
Sommigen zien in het kruis ook de combinatie van een verticale en een horizontale lijn. Ik sta zowel in verbinding met God, verticale lijn, als met mijn medemensen en de schepping, horizontale lijn. Zo gezien zijn ze een illustratie van het dubbele gebod van de liefde dat Jezus zo dierbaar was: ‘Bemin God, en bemin je naaste als jezelf.’ ‘Nu trad een Schriftgeleerde op Hem toe en legde hij Hem de vraag voor: "Wat is het allereerste gebod?" Jezus antwoordde: "Het eerste is: Hoor, Israël! De Heer onze God is de enige Heer. Gij zult de Heer uw God beminnen met geheel uw hart, geheel uw ziel, geheel uw verstand en geheel uw kracht. Het tweede is dit: Gij zult uw naaste beminnen als uzelf. Er is geen ander gebod voornamer dan deze twee." Toen zei de Schriftgeleerde tot Hem: "Juist, Meester, terecht hebt Ge gezegd: Hij is de enige en er bestaat geen andere buiten Hem; en Hem beminnen met heel zijn hart, heel zijn verstand en heel zijn kracht en de naaste beminnen als zichzelf gaat boven alle brand - en slachtoffers" (Markus 12,28-34). Voor de kerkvader Augustinus († 430) was de combinatie van die twee Oudtestamentische geboden het meest karakteristieke van Jezus’ prediking. Of die veronderstelling juist is? Immers, uit de reactie van de Schriftgeleerde op Jezus’ dubbele liefdesgebod blijkt, dat er in zijn tijd theologen waren die ook zo dachten.

Misschien mogen we in het kruisteken de christelijke tegenhanger zien van de joodse tefellim, de kastjes met Toracitaten die een gelovige jood op zijn voorhoofd en zijn linkerarm bindt, volgens Mozes’ aanwijzing: ‘De geboden die ik u heden voorschrijf, moet u in uw hart prenten. Bind ze als een teken op uw hand en als een band op uw voorhoofd’(Deuteronomium 06,06-08). Want de liefde van God moet wonen in onze gedachten en in ons hart. En door daar de tekenen op onze schouders aan toe te voegen brengen wij ons te binnen dat die liefde enerzijds moet worden gedragen door Gods Geest en anderzijds door onze uitdrukkelijke instemming, ons ‘ja’, ons ‘amen’.

Onder afbeelding staat: ‘In dit teken zul je overwinnen.’ Dat is een citaat uit een legende rond de persoon van keizer Constantijn de Grote († 337; feest 21 mei). Hij was de enige zoon van keizerin-moeder Helena en keizer Chlorus. Deze laatste had nog wel kinderen bij andere vrouwen. Alvorens de troon te kunnen bestijgen moest Constantijn twee grote veldslagen leveren. De eerste tegen Maxentius, een Romeins tiran; de tweede tegen Licinius in de buurt van Byzantium.
De slag tegen Maxentius is het beroemdste. Hoewel hij in 311 al het edict van keizer Galerius had mede ondertekend waarin de christelijke godsdienst werd getolereerd, was hijzelf aanhanger gebleven van de zonnegodsdienst. Aan de vooravond van de slag met Maxentius echter zou hem een kruisteken aan de hemel zijn verschenen, met het bijschrift "In Hoc Signo...": dat betekent: "In dit teken (zul je overwinnen)." Constantijn beloofde op dat moment plechtig, dat hij zijn verdere leven de christelijke godsdienst zou zijn toegedaan, wanneer hij morgen de slag tegen Maxentius zou winnen. Hij won de slag die bekend is geworden als de Slag bij de Milvische Brug. En Constantijn hield woord.

[ca 1900, sculptuur. Frankrijk, Rennes-Le-Château, Ste Marie Madeleine. Dries van den Akker s.j. / 2013.03.20]

Verwijzingen
Matteus 28,19: Jaar A Hemelvaart
Jaar A & B & C Drievuldigheidszondag
Feest 14 september 0325: Kruisverheffing
Markus 12,28-34: Jaar B Door het Jaar 31e zo / Door het Jaar 09e week do

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties